Alıntı;
"Fareler, davranışlarının sonuçlarını tahmin edebiliyor.
Amerikalı ve Alman bilim adamlarının, ''Science '' dergisinde yayımlanan araştırmalarına göre, fareler neden sonuç ilişkisini tahmin etme yetisine sahip. Oysa bilim bu yetinin sadece insana özgü olduğunu sanıyordu.
Fareler, deneme fırsatına sahip olmadıkları halde kendi davranışlarının sonuçlarını doğru olarak tahmin edebilmişler.Araştırmanın ilk aşamasında farelere, bir ışık uyartısını takip eden bir sinyal sesinden sonra yem verilmiş. Fareler daha sonra da aynı yerde yem beklemişler. Araştırmacılar bu becerinin Pavlov refleksi veya neden sonuç ilişkinin öğrenilmesi olarak açıklanabileceğini söylüyorlar.
Ancak ikinci aşamada kafeste farelerin daha önce hiç görmedikleri bir kol vardı. Merak nedeniyle bunun üzerine bastıklarında yine bir sinyal sesi duyuluyordu. Çağrışım yasalarına göre hayvanların yine yem beklemeleri düşünülebilirdi.Ancak fareler sinyal sesinden kendilerinin sorumlu olduğunu kavradılar diyor bilim adamları. Bu da farelerin davranışlarının sebebini bildiklerini kanıtlamakta. Araştırma bu yetinin insanda sınırlı olmadığını göstermesi açısından önem taşımakta.''
( Bilim Teknik 11.03.2006 )
***
FARELER VE KURBAĞALAR...
bir hikaye varmış
kurbağalar hakkında
dur biraz
önce bir varmış bir yokmuş diyeyim
öyle başlar ya
çünkü sever çoğusu hikayeyi
dinlemezler yoksa
önce kurbağa
kurbağayı atarsan sıcak suya
zıplar çıkarmış kazandan dışarıya
ama soğuk suda olup da
altı yavaş yavaş kaynayan suda
mutlu yaşarmış
anlamadan
zavallı kurbağa
fark etmezmiş suyun kaynadığını
alışaaa
alışaaaa
ve haşlanıp ölürmüş zavallı kurbağa
şimdi fare de sıra
başka bir deney varmış evrende
yapmışlar insanlar
gitmişler bir neticeye
fare imiş denenen
insan oğlu deneyen
farelermiş bir de
insanoğlu dışında kavrayan
tahmin eden
neden
sonuç ilişkisini bilen
hadi bakalım söyleyin simdi
ben
biz
fare miyiz kurbağa mı şimdi
yoksa insan mı
yani tabiî ki
demek istedim ki
gibiyiz
tamam canım çok akıllı olanlara
yok lafım
siz insansınız
hem de en insan
benimkisi
lafım kendime
ve benim gibi düşünen acizlere canım
değil siz mükemmellere(!)
şimdi benim yaşadığım suda
beraber olduklarımda
kim ola fare
kim ola kurbağa
bir de farklı kurbağa haa
kazandan çıkan
kazanda flüt çalan
pardon kaynayan mutlulukla
kendi küçük dünyasında
fare algılarmış ya neden sonuç ilişkisini
iyi de
benim yaşadığım suyun fareleri
neden dinlemez farketmezler zavallı kurbağalar gibi peki
galiba
benim yaşadığım suda
benim canım kurbağalarım
dinlermiş başka sulardan geleni
gelen el oğlu fareyi
değil kendi suyundaki fareyi
belli ki
bir başka fareler söylüyor onlara
neler yapılıp yapılmayacağını
biri
el suyunun faresi
diğeri
kendi suyunun faresi
ikisi de algılıyor neden-sonuç ilişkisini
algılamayan kim söylendiği yaşandığı halde
size değil
durun
siz insansınız
en akıllı ve en iyi
en insansınız
insan oğlu insansınız
vee mutlusunuz kendi dünyanızda
bizim sorunumuz kendimiz
bilemedik
bilemedim
kim fare
kim kurbağa hangimiz
ama benim bir dolu kurbağam mutlu kendi kazanında
söylense de kendisine
kazan kaynıyor diye
haşlanıyor kendisi
ancak
doğrudur onun için söylediği her sözü kendisinin
ve el suyunun faresinin
neden tanrı vermemiş kurbağalara bu özelliği
fark etme ve hissetmeyi
algılamayı neden-sonuç ilişkisini
hep mutlu mutlu haşlanacak mı bunlar
yok mu bunu öğretecek onlara haşlanırken zavallılar
galiba doğanın kanunu bu
onlar kalacak hep kurbağa
ve haşlanıp ölecekler sonunda
hissetmeden
algılamadan neden-sonuç ilişkisini
şayet fareler
kendi suyumuzun fareleri
söndürmezler ise kazanın ateşini
yok olunacak
okusunlar da öğrensinler ama
yoktur ki zavallı kurbağaların insanlar gibi
tarih bilinci
tarihleri
onlar kendi halinde mutlu
konuşurlar vırak vırak
haşlanırken anlamazlar anlatsan da.
en iyisi kazandan çıkan kurbağalar
ve de benim suyumun fareleri
vakit kaybetme anlamayan kurbağalar ile
haşlansınlar bırak
ateşi söndürmeye bak
(2006,arşiv den)
Tuncay D. Kalemoğlu
--------------------------------------------------------------
İNSANIZ...
kana-biliriz
aldana-biliriz
zayıf taraflarımız olabilir
yanılabiliriz
algılayamaya-biliriz...
Herkes önce kendinden başlayarak,
olanları irdeleme çabası içine girmelidir.
benim kendimi irdelemeye başlamam epey oldu da...
--------------------------------------------------------------
'' Bilimin keşfettiği '' algılayan fareler '' in en büyük şanssızlığı,
keşfedemeyen diğer'' algılayamayan yaşayanlar '' ile aynı dünyada yaşamak zorunda kalmalarıdır...''
TDK
